Duurzame vastgoedontwikkeling voor een prettige leefomgeving
LATEI & KAN
Sinds begin 2021 is LATEI lid van KAN (Klimaat Adaptief bouwen met de Natuur). Dit is een netwerk van onder andere ecologen, Staatsbosbeheer, gemeenten, ontwikkelaars en bouwbedrijven die hun kennis en ervaringen delen op het gebied van klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit. KAN zorgt met werkgroepen voor de vertaalslag naar concrete handvatten voor de vastgoedontwikkeling.

Als opdrachtgever van bouwprojecten voelen wij ons verantwoordelijk voor het welzijn van onze bewoners en dus voor hun leefomgeving in de breedste zin van het woord. We kiezen daarom voor bewuste, duurzame vastgoedontwikkeling. Daarbij spelen thema’s als energie, klimaatadaptatie, biodiversiteit, circulariteit en de uiteindelijke bewoners een belangrijke rol. Hieronder gaan we wat dieper op deze thema’s in.
Zuinig omgaan met energie
Vanzelfsprekend proberen wij zo energiezuinig mogelijk te bouwen. De afgelopen jaren zijn de eisen rond het energieverbruik van woningen flink aangescherpt. De regering wil dat vastgoedontwikkelaars BENG-(Bijna-Energieneutraal Gebouw)’woningen bouwen. Wat ons betreft is dit een prima basis, en waar mogelijk gaan we nog een stap verder door de woningen energieneutraal, of zelfs nul-op-de-meter te maken.
Energievoorziening duurzaam
Hoe we dit doen? Uiteraard met oplossingen als zonnepanelen en warmtepompen, maar we kijken ook naar bijvoorbeeld collectieve energievoorzieningen. Een goed voorbeeld is de voorziening in de wijken Buurtstede en Veenderij in Veenendaal-oost. Direct bij de start in 2007 hebben we samen met Veenvesters (voorheen Patrimonium), Van Elst Vastgoed B.V. en gemeente Veenendaal het bedrijf ‘DEVO’ opgezet. Dit staat voor Duurzame Energie Veenendaal-oost.
Het energiehuis van DEVO zorgt voor het opslaan van warmte en koude in de bodem. Doordat in de winter het sterk gekoelde water de grond ingepompt wordt (85 meter diep, dus daar merkt niemand iets van), ontstaat een soort ‘bel’ met koud grondwater. Dat wordt in de zomer weer gebruikt om de huizen mee te koelen. Het in huis opgewarmde water gaat weer de grond in aan de warme kant. Klaar voor de verwarming in de volgende winter.
Heerlijk gekoelde ruimten in de zomer. Aangenaam comfortabel in de winter door middel van de opgeslagen warmte.
In de nieuwe wijk Groenpoort zal DEVO een gloednieuwe energiecentrale bouwen met de meest moderne technieken. Deze centrale wordt volledig elektrisch, waarbij zowel energie uit de bodem als de buitenlucht gebruikt wordt om de woningen te verwarmen en koelen. Daarnaast wordt een grote ondergrondse buffer aangelegd om warm water in op te slaan. Op die manier kan de warmte overdag als de zon schijnt gemaakt worden met duurzame elektriciteit en ook ’s avonds of ’s nachts geleverd worden aan de woningen.
Duurzame energie in Nieuwkoop
Een vergelijkbaar project is ‘DEVA’ (Duurzame Energie Voorziening Achterweg), een collectieve warmtevoorziening in de Vaartsche Hoek. Gerealiseerd samen met Woningstichting Nieuwkoop, voor optimaal wooncomfort met een minimale CO2-footprint in circa 250 koop- en huurwoningen.
Klimaatadaptief bouwen voor de toekomst
Bij de ontwikkeling van woningen houden we nu al rekening met de verwachte gevolgen van de klimaatverandering. We treffen maatregelen tegen wateroverlast, verdroging en hittestress. Zo zorgen we dat regenwater zo veel mogelijk wordt opgeslagen of op natuurlijke wijze kan infiltreren in de bodem. Bijvoorbeeld door het toepassen van regenwaterbuffers op daken. In openbare ruimte door parkeervakken en paden te voorzien van speciale halfopen of doorgroeibare verharding. En door veel groen en bomen in het plan op te nemen. Afgezien van hulp bij de waterhuishouding zorgt groen ook voor schaduw en koelte en voor een visueel prettige woonomgeving. Groen is gewoon mooi!
Een mooi voorbeeld van klimaatadaptief bouwen zien we bij nieuwbouwproject Blos in Arnhem. Daar zijn de bergingen voorzien van een sedumdak, met daaronder een extra reservoir om regenwater in op te slaan. Aan de zijkant van de berging zit een kraantje, zodat de bewoners het opgevangen water kunnen gebruiken voor het sproeien van hun tuin.
Met biodiversiteit helpen we de natuur een handje
Voor de biodiversiteit is het van belang om diersoorten voedsel, veiligheid en een plek om voort te planten te bieden. Ontbreekt één van deze zaken voor een soort, dan zal dit dier zich niet in het gebied vestigen. Bij de inrichting van gebieden kijken we altijd naar de bestaande flora en fauna: we analyseren wat er al is en wat er gewenst is en passen onze ontwikkeling hierop aan. Veel gemeenten hebben zelf al onderzoek gedaan naar welke diersoorten ter plekke aanwezig zijn en welke gewenst zijn. Is deze informatie niet beschikbaar dan zullen we zelf onderzoek (laten) doen, zodat we passende voorzieningen kunnen verzorgen.
Klimaatadaptatie kan hand in hand gaan biodiversiteit. Denk aan het sedumdak. Door dit aan te vullen met inheemse kruiden trekt de waterberging bijen en andere insecten aan. Die maken de omgeving op hun beurt weer aantrekkelijk voor vleermuizen en vogels.
Hebben we het over veiligheid, dan is goede beschutting van belang. Dit doen we door te zorgen voor een variëteit in struiken en bomen. Deze struiken en bomen houden de bodem gezond waardoor regenwater goed kan infiltreren.
Slimme oplossingen voor klimaatadaptatie en biodiversiteit zien we terug bij nieuwbouwproject De Meyster in Soesterberg. Zo ligt er sedum op de bergingen, zijn de woningen omringd door groen en zitten er vogelnestkasten in de voorgevels. Midden tussen de woningen staan bomen, struiken en gemengde hagen geïnspireerd op de nabijgelegen Soesterduinen, waardoor allerlei vogels en insecten zich er thuis voelen. Deze ‘boskamer’ draagt bij aan de verkoeling en beperkt de hittestress in de omgeving. Het parkje met onverharde paden dient daarnaast als waterbuffer. Het houdt water vast, ontlast het riool en verkleint de kans op ondergelopen straten bij stortbuien.
Circulariteit: hergebruik scheelt enorm
Bij elke vastgoedontwikkeling houden we rekening met de milieubelasting van materialen om de CO2-emissie en uitputting van grondstoffen te reduceren. Zo kiezen we hout met FSC- of PEFC-keurmerk en proberen we bij sloop/nieuwbouw-projecten zo veel mogelijk onderdelen te hergebruiken. En dan gaat het niet alleen om bouwmaterialen, maar ook bijvoorbeeld om groen. Zo mochten omwonenden van de Troelstralaan in Baarn in de maanden vóór de sloop komen ‘struikroven’. De planten en struiken rond de te slopen huizen kregen zo een nieuwe bestemming in de tuin van buurtbewoners.
Bij het nieuwbouwproject Buyten den Veste in Naarden moest een oude school plaats maken voor woningen. Maar éérst hebben we gekeken welke onderdelen hergebruikt konden worden. Zo zijn de houten gordingen uit de school gebruikt voor de dakconstructie van garages en bergingen en zijn (tijdelijke) opritten aangelegd met de tegels van het schoolplein.
Een ander mooi voorbeeld is Zonnehof 10 in Amersfoort. Dit voormalig GGD-gebouw is herontwikkeld tot 9 stadswoningen. De gehele constructie en gevel van het GGD gebouw is blijven staan. We hebben zelfs de hemelwaterafvoer gerestaureerd en teruggeplaatst. De bestrating onder de carports is aangelegd met de tegels die voorheen rondom het gebouw lagen.
Medewerking bewoners nodig
Je kunt nog zo veel duurzame maatregelen nemen, zonder medewerking van de uiteindelijke bewoners blijft het resultaat beperkt. Daarom creëren we al tijdens de ontwikkeling van een project bewustwording rond duurzaamheid. Zo besteden we in enquêtes en workshops al in een beginfase aandacht aan dit onderwerp om te peilen wat potentiële kopers belangrijk vinden. In de verkoopfase informeren we mensen welke maatregelen onderdeel zijn geworden van het project en geven we tips over hoe je met weinig inspanning kunt bijdragen aan een duurzame omgeving en hoe je overlast door klimaatverandering kunt voorkomen.
Wij streven naar een prettige woonomgeving voor onze bewoners. Daar hoort vanzelfsprekend de privétuin ook bij. Al is de openbare ruimte nóg zo duurzaam en groen ingericht, toch kunnen bewoners in hun eigen tuin nog steeds wateroverlast, of hittestress ervaren. We helpen mensen dan ook graag hun tuin op een duurzame manier aan te leggen. Dit is vaak eenvoudiger en minder kostbaar dan mensen op voorhand denken.
Bij elk project organiseren we een tuinworkshop om te laten zien dat een fijne groene tuin helemaal niet arbeidsintensief en kostbaar hoeft te zijn. Verder proberen we bewoners op weg te helpen met een cadeau. Zo mochten bewoners van Zonnehof 10 in Amersfoort allemaal een boom uitzoeken en hebben alle bewoners van ViaNova in Arnhem een regenton gekregen.